Huidklachten bij honden en katten

De huid is een eigenaardige structuur. Het is het grootste orgaan van het lichaam en bij de meeste huisdieren goed beschermd met een dikke laag haren. Die bescherming is essentieel voor een goede gezondheid. Een beschadigde huid leidt tot grote problemen en als grootste orgaan kan de huid ook gezondheidsproblemen laten zien. Reden genoeg om haar in de beste conditie te houden.

De huid bestaat uit verschillende lagen met cellen met elk hun eigen functie. Van onderen wordt de huid ondersteund door vetweefsel. Daarop ligt een laag van stevig bindweefsel met vezels, waarvan onder meer collageen een belangrijke bouwstof vormt. Het bindweefsel vormt een goede ondergrond voor bloedvaten, haren, zenuwen en talgklieren die uiteindelijk diep weggeborgen zitten in de huid. In het bindweefsel bevinden zich ook heel veel ontstekingscellen, een verdedigingslinie tegen binnendringers.

Direct op de vezellaag begint de buitenste laag van de huid. De cellen die hier groeien ontwikkelen zich uiteindelijk tot de beschermende buitenkant. De binnenste lagen cellen zijn met vezels stevig aan elkaar verankerd. Keratine speelt daarbij een zeer belangrijke rol. Hoe meer de huidcellen naar buiten worden verplaatst, hoe minder vitaal ze worden. Uit die stervende cellen komen allerlei stoffen vrij die worden gebuikt om de huid te verstevigen en te beschermen.

Het zijn vetten met namen als ceramide en cholesterol die tussen de cellen komen te liggen. Zij voorkomen dat de huidcellen loslaten, uitdrogen, maar ook dat vocht en ziekteverwekkers kunnen binnendringen. Dat is ook wel nodig, want tussen de meest oppervlakkige laag van dode cellen leven vele soorten bacteriën en schimmels. Hier komen regelmatig nieuwe bacteriën en schimmels in terecht die proberen de huidbarrière binnen te dringen.

Stinken, drogen of wassen

Een van de meest gestelde vragen is wanneer een pup mag worden gewassen. De hondengeur is vaak hetgene waar de kersverse hondenbaas het meest aan moet wennen. Wassen heeft een behoorlijke invloed op de buitenste huidlagen. De meest evidente, en meestal de reden van wassen, is dat verontreinigingen met vuil, bacteriën, schimmels en virussen worden afgespoeld tijdens het wassen.

Zeep in shampoos helpt hieraan mee. Zeep heeft ook invloed op de beschermende vetten die tussen de cellen liggen en daarmee de aanhechting van de buitenste cellagen. Regelmatig wassen met zeep leidt tot constante verwijdering van de vetlaag en verhoogt daarmee het risico op uitdroging van de huid.

Geen huid wordt zo vaak blootgesteld aan zepen als de die van de mens. Desondanks heeft niet iedere persoon een uitgedroogde huid. Dit geeft aan dat er uitgekiende processen zijn die de huid helpen te herstellen van de schade die het gebruik van zeep geeft. Hoewel het slechts een maand duurt voor een nieuwe huidcel om uiteindelijk de buitenkant van de huid te bereiken, is dit te lang om de gevolgen van het wassen tegen te gaan.

Daarom krijgen huidcellen hulp van de talgklieren. Die scheiden constant grote hoeveelheden vetten en wasachtige stoffen uit die tussen de huidcellen terechtkomen en de oorspronkelijke laag met vetten aanvullen. Een gezonde huid kan om die reden regelmatige wassingen goed aan. Zeker wanneer de gebruikte shampoos voedende ingrediënten bevatten. Goede onderhoudsshampoos die verkrijgbaar zijn bij Dierenziekenhuis Eindhoven zijn Sebocalm en Allercalm shampoo.

Beter wassen dan plukken

Voor veel trimmers is het inmiddels wel duidelijk dat wassen van een hond minder ernstige gevolgen heeft dan plukken. Bij het plukken worden de haren uit de haarzakjes getrokken. De haarzakjes bevinden zich namelijk in de onderste huidlagen. Tijdens het plukken beschadigen de haarfollikels maar ook de bovenliggende huidlagen.

Het herstel van deze structuren duurt vele malen langer dan het herstel van de vetlaag van de huid. Dit is ook de reden dat er tijdens de huidige trimmersopleiding veel aandacht wordt besteed aan de voordelen van wassen ten opzichte van plukken. Daarbij is vaak het advies om vooral losse haren te verwijderen met grove kammen of door te wassen.

Van buiten of van binnen

Een beschadigde huid moet je ondersteunen. De meeste diereigenaren melden zich bij de dierenspeciaalzaak of dierenarts wanneer ze afwijkingen bij hun dier zien. Het is heel logisch dat gekozen wordt voor middelen die de huid van de buitenzijde aanpakken zoals shampoos. Vaak krijgt de eigenaar ook het advies om vetten zoals schapenvet of visolie aan de voeding toe te voegen.

Toevoegingen die speciaal zijn samengesteld voor dieren met huidklachten zijn volgestopt met hoge gehalten aan omega-3 vetzuren en antioxidanten zoals vitamine E. Door specifieke vetten in de voeding te verhogen worden deze meer gebruikt als bouwstof. Daarmee beïnvloed je ook de samenstelling van de vetten tussen de huidcellen en verbeter je de huidkwaliteit. De huid van veel dieren kan op die manier weer gaan glanzen, meer dan met andere soorten vetten.

Er zijn allerlei oorzaken die de huid kunnen beschadigen. Schilfering van de huid treedt op wanneer de buitenste lagen met cellen te snel loslaten. Wordt de huid in de diepere lagen beschadigd dan worden het dikke korsten waardoor de huid een meer schurftig uiterlijk krijgt. Is ook de bindweefsellaag onder de huid aangetast dan laten haren los en ontstaan kale plekken.

Daarmee valt een groot deel van de beschermende functie van de huid weg. Bacteriën, schimmels en virussen kunnen een onbeschermde huid aanvallen. Ze kunnen definitief op de huid verblijven totdat de onderliggende oorzaak van die huidbeschadiging wordt aangepakt.

Shampoos kunnen diverse ingrediënten bevatten die de huid ondersteunen. Vaak wordt gebruikgemaakt van (plantaardige) toevoegingen die naast het verwijderen van vuil ook effectief zijn bij de bestrijding van bacteriën en schimmels. Ook kun je allerlei toevoegingen gebruiken die de huid ondersteunen. Vetten in de shampoo blijven achter op de huid en ondersteunen de vetlaag. Onderdelen van granen worden ingezet omdat zij van nature een jeukstillende werking hebben en zo voorkomen dat een dier zijn huid beschadigt door te blijven krabben. Parfums zorgen vaak voor een verbetering van de huid en zijn geur.

Een bijzondere huidbehandeling zijn druppels of zalven met vetten die op de huid worden aangebracht. De vetten in dergelijke druppels en zalf lijken sterk op de vetten die talgklieren uitscheiden. Hierdoor worden ze op dezelfde manier tussen de huidcellen verwerkt en kan de huid zich herstellen.