Vergiftigingen

Iedereen weet wel dat het niet verstandig is om zijn hond chocolade te geven. En ook druiven zijn niet het beste voedingsmiddel voor honden en katten. Maar soms komen dieren in aanraking met stoffen waarvan het niet algemeen bekend is dat ze giftig zijn. Dat kan expres gebeuren of per ongeluk. Helaas is de afloop niet altijd te voorspellen. Voorkomen is daarom beter dan genezen.

De meeste baasjes kunnen pijn bij hun huisdier goed herkennen. Uit zichzelf of op aanraden van kennissen wordt dan regelmatig een greep uit de eigen medicijnkast gedaan. Paracetamol, aspirine en ibuprofen zijn de meest gebruikte pijnstillers waarmee honden en katten worden gedrogeerd.

Dat is zeker niet zonder risico. Vooral bij katten is het gevaar op ernstige bijwerkingen groot. Bij deze dieren is de marge tussen een veilige en schadelijke dosering erg klein.

Aan een kwart tablet paracetamol kan een volwassen kat overlijden. Paracetamol veroorzaakt typische vochtophopingen aan de kop die later blauw verkleuren doordat het zuurstoftransport in rode bloedcellen wordt geblokkeerd. Dat zuurstoftekort en aantasting van de lever worden de kat uiteindelijk fataal. Ook kleine hoeveelheden Aspirine of Ibuprofen zijn voor katten dodelijk doordat ze leiden tot leverfalen, respectievelijk nierfalen.

Honden tolereren hogere doseringen van de meeste humane pijnstillers. In tegenstelling tot katten beschikken honden wel over verschillende afbraakprocessen om de pijnstillers op te ruimen. Desondanks wegen de voordelen niet op tegen de nadelen. Humane pijnstillers halen qua pijnstilling niet het niveau van pijnstillers die specifiek voor de hond zijn ontwikkeld.

Het gebruik van humane pijnstillers is ook bij de hond af te raden. Overdoseringen met humane pijnstillers komen toch regelmatig voor bij honden. Meestal is de hond daar zelf de reden van, doordat hij de tas van zijn baasje binnenstebuiten keert en gevonden medicatie opeet. Iets wat bij katten niet snel gebeurt. Bij een overdosering is het zaak de hond zo snel mogelijk te laten braken (zie kader) en contact op te nemen met een dierenarts.

In de bestrijding van vlooien en wormen wordt ook regelmatig gebruik gemaakt van zelfmedicatie. Als goedkoop alternatief voor het bestrijden van parasieten wordt vaak gebruik gemaakt van knoflook(poeder). In gedachten van veel mensen heeft knoflook een bloedzuiverende werking.

Daar zit slechts een kleine kern van waarheid in, want net als Paracetamol blokkeert knoflook het zuurstoftransport in de rode bloedcel. Dergelijke aangetaste rode bloedcellen blijven echter actief en leiden tot een verminderde zuurstoftransportcapaciteit in het lichaam.

Hoewel de hoeveelheid knoflook vrij hoog moet liggen om tot problemen te leiden, hebben kleine hoeveelheden al aantoonbare veranderingen in het bloed tot gevolg. Daarnaast valt over de effectiviteit van knoflook als antiparasitair middel te twisten, over de effecten op het huisdier niet.

Een greep naar Tea Tree olie wordt vaak gedaan bij de behandeling van huidklachten. Deze olie helpt bij het herstel van de huid, onder meer bij infecties. Hoewel dit bij mensen zelden tot problemen leidt zijn honden en katten wel gevoelig voor de olie.

De meeste huisklachten zijn voor honden en katten aanleiding om te likken. Op die manier wordt de ingewreven olie gemakkelijk doorgeslikt. Dieren krijgen binnen enkele uren neurologische verschijnselen, ze gaan trillen, lopen wankel, krijgen trekkingen en vallen om. Die klachten kunnen meerdere dagen aanhouden. Kleinere dieren kunnen zelfs overlijden aan de olie. Wassen met een shampoo is een snelle manier om de olie te verwijderen.

In huis liggen meer gevaren op de loer. Batterijen worden nogal eens per ongeluk ingeslikt tijdens een stoeipartij met de afstandsbediening of kinderspeelgoed. Of de batterij daarbij heel uit de strijd komt is bepalend voor het verloop. Lekkende alkaline batterijen veroorzaken ernstige zweren in de darmen.

Oplaadbare batterijen van het type NiCd en NiMH zijn minder schadelijk, alhoewel de batterijen uiteindelijk wel tot verstoppingen kunnen leiden. Batterijen die wel intact blijven kunnen door het opwekken van een stroompje brandwonden veroorzaken. Een ingeslikte batterij moet dus snel worden verwijderd. Braken opwekken is niet verstandig, waardoor het vaak tot een operatie komt.

De tas van het baasje biedt naast pijnstillers nog meer interessant etenswaar. De anticonceptiepil blijkt vaak niet te versmaden. Regelmatig wordt een hondeneigenaar geconfronteerd met een leeggekauwde strip. Gelukkig zijn de gevolgen voor de hond nihil en is er geen reden tot ingrijpen.

Heel anders is dat met de strip met kauwgom. Vrijwel alle kauwgom bevat Xylitol als zoetstof. Xylitol is een plantaardige stof die even zoet is als suiker, maar minder calorieën bevat. Daarnaast is Xylitol beter voor het gebit. Maar honden die hun tanden erin zetten komen van een koude kermis thuis. Xylitol wordt snel in het bloed opgenomen. De alvleesklier van de hond reageert op Xylitol alsof het suiker is en geeft een stoot insuline af.

De insuline verlaagt het suikergehalte in het bloed tot gevaarlijke laagten, terwijl er geen enkele invloed is op de hoeveelheid Xylitol. Het effect van Xylitol houdt daardoor lang aan. Honden die niet op tijd worden behandeld raken in een coma.

Ook buitenshuis ligt het gevaar op de loer. De buur (m/v) met de groene vingers vormt voor katten een grote bedreiging. Katten die door de tuin lopen nemen verschillende chemicaliën mee in hun poten of vacht. Wanneer de kat weer veilig thuis is en zich schoon wast worden die stoffen onbedoeld opgenomen. Schoonmaakmiddelen waarmee groene aanslag door algen wordt verwijderd bevat zogenaamde quaternaire ammoniumverbindingen. Katten die over een net schoongemaakt terras lopen en hun poten likken krijgen hier ernstige zweren van in hun bek . Een goede behandeling voor de zweren is er niet, waardoor de dieren dagenlang niet durven te eten.

Bestrijdingsmiddelen tegen insecten en ander ongedierte worden eveneens ongemerkt opgenomen. Mierengif met stoffen als deltamethrin of cypermethrin, is voor katten even giftig als de overige pyrethroïdes, zoals het veel gebruikte permethrin. Vooral wanneer het gif met water over het terras wordt verdeeld is de kans op een vergiftiging groot. De pyrethroïdes veroorzaken zenuwverschijnselen als tremoren en epileptiforme aanvallen. De gevolgen zijn vergelijkbaar bij dieren die slakkenkorrels met metaldehyde hebben binnen gekregen. Door hun uiterlijk en smaak zijn de korrels aantrekkelijk genoeg om in grote hoeveelheden te worden opgepeuzeld door katten en honden. Omdat de hoeveelheden groter zijn, zijn ook de verschijnselen heviger en kan het gif leiden tot snelle achteruitgang van het dier. Ingrijpen is dus noodzakelijk.

Bij een vergiftiging is Norrit nog steeds het meest veilige middel om gifstoffen te binden. Is het vergif slechts enkele uren eerder ingenomen dan is het verstandig dieren eerst te laten braken. Om dieren te laten braken wordt nog vaak geadviseerd een schep zout te geven. Zout irriteert de maag wat leidt tot braken. Het nadeel van deze techniek is dat het achtergebleven zout wordt opgenomen in het bloed. Zout onttrekt vocht aan de cellen en droogt deze uit. Dieren die grote hoeveelheden zout binnen krijgen kunnen gaan wankelen, in een coma raken en overlijden.

Een eetlepel van 11 gram zout is dodelijk voor een hond van 5 kilo. Een veiliger alternatief voor het laten braken van een hond is watersofperoxide 3%. Een kleine hoeveelheid van deze drie procent oplossing kan veilig worden gebruikt om een hond of kat te laten braken. Waterstofperoxide met hogere concentraties is niet bruikbaar doordat het meer kan irriteren. Nog veiliger is het braken te laten gebeuren bij een dierenarts. Maar ook op andere manieren kan een hond een zoutvergiftiging oplopen. Pekelzout dat op de wegen wordt gestrooid kan tussen de poten blijven hangen en worden opgelikt. In de wintermaanden is het dus zaak de poten van honden af te spoelen na het uitlaten.